Het programma zag er als volgt uit :

Thema : In het spoor van Transport XX na 70 jaar (1943 - 2013)

Partizanenlied (Fanfare Albert)

Yellow triangle (Koor Kontrarie)

1.Verwelkoming

2.Thema : “In het spoor van Transport XX 70 jaar geleden”

-Getuigenissen over de gebeurtenissen in Berlingen/Borgloon : Simon Gronowski

- Boutersem (Vertrijk) : Louis Hamels

- Leuven : Karen Van Lil

- Tienen : Lisa De Wolf

“AL KOL ELEH” (Verleen ons vrede ) (Koor Kontrarie )

3.Herinneringseducatieve projecten :

- Leuven - Don Bosco Groenveld : Karen Van Lil & Lisa De Wolf

- Boortmeerbeek - GBS - workshop  rond Transport XX : Chiara Vandesande

4. Bloemenhulde met  Last Post (Fanfare Albert)

Neerleggen van de bloemen en groeten aan het monument

Vredeslied - De gedachten zijn vrij (Koor Kontrarie)

Stilte & rouwmoment

5. Namens de Joodse gemeenschap : Michel Laub

en namens het gemeentebestuur van Boortmeerbeek : Burgemeester Michel Baert

Theme from Ice Castles van Marvin Hamlich in een bewerking van Jan van Kraeydonck . (Fanfare Albert)

I am not at war (Koor Kontrarie)

6.Voorstelling ‘Kazerne Dossin, Memoriaal, Museum en Documentatiecentrum over Holocaust en Mensenrechten door Prof. Dr. Herman Van Goethem, Curator

7.Afsluiting: (Coördinator herdenking transport XX Marc Michiels)

Belgisch volkslied - (Fanfare Albert)

Voor de Joodse gemeenschap : toespraak van Michel Laub

Beste Vrienden,

Het is vandaag precies 70 jaar - en 2 dagen - geleden dat de opstand van het Getto van Warschau is uitgebroken. De nog in leven overblijvende jeugd van de Joodse organisaties van het Getto van de Poolse hoofdstad begon aan een hopeloze strijd. Geen strijd met enige overwinningskans. Maar wel een strijd met een immense symbolische betekenis, een strijd voor de menselijke waardigheid, een strijd om de hele wereld aan te tonen dat de nazi-ideologie die zovelen als untermenschen beschouwde, o.a. het Joodse volk, alleen maar een uitvindsel was van pathologische misdadige geesten.

En de feiten hebben trouwens aangetoond dat de eersten die aan den lijve verrast waren en hun ogen niet geloofden, de nazi’s zelf waren.

En het is ook precies 70 jaar - en 2 dagen - geleden dat drie jongelui van ons land, Yoera Livschitz, Robert Maistriau en Jean Franklemon, een ongelooflijk dappere daad ondernamen, die een unicum zou blijven in al die sombere jaren van bezet Europa :  een deportatietrein stoppen en zodoende het leven redden van een aantal mensen - en Simon Gronowski is daar een levend voorbeeld van.

In de joodse traditie is het getal 70 kenmerkend voor het voorstellen van een belangrijk aantal. Men spreekt er van de 70 wereldtalen , van de 70 aspecten van de Thora, van de 70 naties van de wereld, van de normale tijdsduur van het menselijke leven zoals men het in Psalmen, 90,10 kan lezen:

Zeventig jaar kan ons leven tellen, tachtig misschien als wij krachtig zijn; het grootste deel is zorgen en verdriet; de jaren vliegen voorbij en wij met hen.

Dames en Heren, 70 jaar geleden schijnt al zover…

En toch is het hedendaagse geschiedenis.

Zoals in Warschau op hetzelfde moment, was het bij ons ook zo dat het de jeugd was die het voorbeeld gaf.

Dames en Heren, wij weten het uiteraard allemaal: de jeugd is de toekomst van de mensheid.  En in die twee specifieke gevallen speelde de jeugd ook de essentiële rol van het menselijke geweten te dragen.

In deze twee bijzondere omstandigheden waren het jonge mensen die het voorbeeld gaven, die het initiatief namen, die weigerden passief te blijven zijnde op de hoogte dat tragische gebeurtenissen zich afspeelden in hun naaste omgeving.

Graag wil ik hier de Nobelprijs voor de vrede en oud-gedeporteerde Elie Wiesel citeren :

“Ik heb altijd geloofd dat het tegengestelde van liefde niet haat is, maar onverschilligheid, het tegengestelde van kunst niet lelijkheid, maar onverschilligheid, het tegengestelde van leven niet dood, maar onverschilligheid jegens beide; het tegengestelde van vrede niet oorlog, maar onverschilligheid jegens beide. Het tegengestelde van cultuur, schoonheid, edelmoedigheid is onverschilligheid, dat is de vijand. Alleen als we herinneren is er een kans”. Einde citaat.

De buitengewone acties van de jeugd van het Getto van Warschau en van de drie jonge helden van de aanval op het twintigste konvooi bij ons waren precies voorbeelden van het verwerpen van onverschilligheid.

Onverschilligheid, één van de ergste kwalen van de mensheid…

Nu mogen wij ons de vraag stellen: heeft de mensheid uit de geschiedenis van W.O.II wel de les getrokken ? Is onverdraagzaamheid sedert 1945 uitgeschakeld ?

Ongelukkig weten wij uiteraard dat dit zeker ver van het geval is.

Wat de Joodse gemeenschap betreft, heeft iets minder dan twee jaar geleden Professor Mark Elchardus, socioloog die aan de V.U.B. verbonden is, een enquête geleid en de resultaten hiervan bekend gemaakt in een verslag die door de hele pers van ons land gepubliceerd werd.

Deze enquête heeft o.m. aangetoond dat bij de hedendaagse jeugd uit de kringen van de mensen die zich sedert een vijftigtal jaren in ons land hebben gevestigd, en dan voornamelijk in het Brusselse, men 50 % van de leerlingen kan omschrijven als antisemitisch.

50 %, Dames en Heren !

En dit desondanks het feit dat deze zelfde jeugd vaak zelf gediscrimineerd wordt.

Vlaams Volksvertegenwoordiger Annick De Ridder, van Open VLD, heeft reeds meermaals antisemitische incidenten aangeklaagd en heeft steeds gepleit voor het bestrijden  van elke vorm van racisme. Op het Elchardus-verslag, reageerde zij ook met de volgende woorden :

“Deze cijfers zijn gewoon schokkend , wie de internationale context of het Israëlisch-Palestijns conflict als excuus hiervoor zou gebruiken, zit er volledig naast. Antisemitisme is verwerpelijk en kan nooit vergoelijkt worden onder het mom van een internationaal conflict dat in onze contreien wordt geïmporteerd.”

Pascal Smet, Vlaams minister van Onderwijs, Jeugd, Gelijke Kansen en Brussel, verklaarde zich bereid in te gaan op een aantal suggesties, o.m. na te denken over de uitbreiding van de eindtermen in het onderwijs, zodat alle Vlaamse scholieren zullen afstuderen met kennis van zaken over de Holocaust.

Neutrale en passieve kennis is trouwens onvoldoende zolang men niet echt beseft wat een genocide  inhoudt, zolang men de beelden van miljoenen totaal onschuldige mensen die men gewoon heeft afgeslacht niet voor ogen heeft, zolang men geen diep gewortelde empathie voelt met anderhalf miljoen kinderen die op de meest beestachtige wijze werden afgemaakt en zolang men er dan de gevolgen van niet trekt.

Wel is ondertussen, sedert november laastleden, het gloednieuwe Vlaams Holocaust-museum in Mechelen opengegaan, met volledige benaming : Kazerne Dossin, memoriaal, museum en documentatiecentrum over Holocaust en mensenrechten. Het verhaal dat hier in Boortmeerbeek jaarlijks herinnerd wordt komt er uiteraard in detail aan bod. Sedert de opening van het museum, circa 5 maanden geleden, hebben ongeveer 14.000 jongeren al het museum bezocht. En talrijke scholen hebben er een bezoek van op hun programma staan.

Laten we hopen dat die bezoeken resultaten zullen opleveren in de nodige strijd tegen antisemitisme en racisme in ons land.

Dames en Heren, naast het onaanvaardbare antisemitisme, gebeuren er in de wereld heel wat vervolgingen tegen talrijke minderheden.

Laten we b.v. even bij de kopten uit Egypte stilstaan . De kopten zijn de christelijke Egyptenaren die lang voor de verovering van het land door de islamitische Arabieren in de 7e eeuw al in Egypte aanwezig waren.

Het woord Kopt is een (Arabische) verbastering van het Griekse woord voor Egypte: Ægyptos.

Onpartijdige deskundigen schatten het aantal kopten in het huidige Egypte op 7-8 miljoen (17%).

Bij de kopten staat het onderwijs op hoog peil en er zijn onder hen meer intellectuelen dan het gemiddelde voor Egypte, maar bij benoemingen op de hoogste posities genieten zij de voorkeur niet. Heden ten dage worden de kopten in Egypte gediscrimineerd en achtergesteld.

Nog geen twee weken geleden, lag de positie van de kopten opnieuw letterlijk onder vuur en vielen er doden en gewonden. De koptische paus riep het Egyptische volk op „wijsheid en terughoudendheid” te betrachten.

Maar voor de rest, Dames en Heren, heeft men in de Westerse wereld, of elders, daartegen ernstig gereageerd ? Ik heb er in elk geval niet veel van gemerkt…

Om al deze redenen is het zo belangrijk, hier jaarlijks samen te komen om te gedenken, vooral samen met de jeugd, en één van de belangrijkste menselijke waarden te kweken : verdraagzaamheid.

Maar tegelijkertijd ook onverdraagzaamheid tegen elke vorm van onverdraagzaamheid.

Sedert 20 jaar is dit dan ook de opzet van de Gemeente Boortmeerbeek.

En vandaag zijn we bijzonder verheugd om ook vertegenwoordigers van andere gemeenten hier te mogen begroeten, namelijk gemeenten waardoor 70 jaar geleden  het twintigste transport doorreed, zoals trouwens ook de andere transporten, op weg naar Auschwitz.

En aan de zo talrijk opgekomen jeugd : jullie vormen de toekomst van dit land en de sleutel voor het behoud van zijn democratische waarden. Uw aanwezigheid hier is het beste teken van uw bewustzijn van die essentiële rol.

En tot slot wens ik hier, voor de zoveelste maal sedert 1993, de Gemeente Boortmeerbeek, haar burgemeester, alsook Dhr. Marc Michiels, zeer oprecht te danken voor de perfecte organisatie van deze jaarlijkse herdenkingsplechtigheid. Zolang Robert Maistriau nog in leven was, werd hij hier geëerd, samen met alle protagonisten van de aanval op het twintigste konvooi.

Het baanbrekende werk van deze gemeente voor de strijd tegen haat en voor de herinneringseducatie is echt voorbeeldig.

Ik dank u.